Vanavond, in een gedachtenprikkelende filosofieles over logica, kwam een interessant thema naar boven binnen onze vormen van ‘geldige’ beweringen: ‘Alleen dan..als’. In de praktijk komt dit neer op:

“DAN en ALLEEN DAN ALS voorwaarde A, is gevolg B.”

ofwel in een meer leesbaar voorbeeld[1]:

“DAN en ALLEEN DAN ALS het regent (A), zijn de straten nat (B)”

Dit bracht een goede hoeveelheid frustratie / onbegrip bij mij naar boven, aangezien deze stelling een bepaalde alwetendheid impliceert. En daardoor een gebrek aan openheid. Want hij die alwetend is, staat niet open voor nieuwe feiten / meningen / ideeen. En dat is extreem destructief.

Constateren dat een idee / feit / mening alleen waar is op een moment dat een bepaalde voorwaarde optreedt, is mijns inziens een van de grootste bedreigingen voor onze samenleving. Dit is namelijk precies de manier waarop dogma’s ontstaan.

Scheiding

We zien de gevolgen van de ‘alleen-beweringen’ overal terug in onze maatschappij. Denk aan IS. Denk aan kruistochten. Denk aan juichen en huilen voor Oranje.

We zitten (vaak onbewust) vast in onze patronen en denkbeelden. Of het nou om religie gaat, geld, of het supporter zijn, we verliezen als mensheid regelmatig onze openheid van geest. En dit probleem zit niet in het concept religie, geld of supporter zijn, maar in ons als mensen. Wij creeren scheiding tussen onszelf en de ander door ideeen en meningen te indoctrineren tot datgene dat alleen zorgt voor een bepaald resultaat.

Wanneer ik aangeef dat alleen het volgen van de Koran (voorwaarde) zorgt voor een betere wereld (gevolg) en jij geeft aan dat alleen het volgen van de Bijbel (voorwaarde) zorgt voor een betere wereld (gevolg), dan hebben we een intellectueel conflict. En wanneer vervolgens mijn dogma is dat ongelovigen (= mensen die niet alleen de Koran volgen), de wereld juist verpesten, dan zijn zij (de ongelovigen) in strijd met mijn ‘waarheid’. En dat kan niet naast elkaar bestaan, want dogma 1 kan alleen worden uitgevoerd met het verwijderen van dogma 2.

En daar ontstaat de scheiding. Want zodra wij onze flexibiliteit of openheid verliezen om andere opvattingen te accepteren, botsen we. Net zoals wanneer Nederland verliest van Tjechie, we als ‘Nederlanders’ alleen maar boos en verdrietig kunnen zijn. Want we hebben onszelf aangeleerd om alleen tevreden te zijn wanneer een voetbalteam bestaande uit spelers met een Nederlands paspoort, wint van een voetbalteam met spelers met een Tjechisch paspoort.

En zo kunnen de volgens hun dogma levende Nederlanders en Tjechen niet meer van dezelfde wedstrijd genieten. En zo is het mijns inziens ook met het leven. Want we kunnen niet samen van hetzelfde gebied genieten, zolang we ons vasthouden aan dogma’s, in wat voor gebied dan ook.

Van alleen naar samen, is mijns inziens de grootste uitdaging voor de komende jaren en een dringend verzoek aan onze samenleving. Weg met het vasthouden aan onze identiteit.

[1]: J. de Graaf, Filosofie – een inleiding –