Het leven zonder jas. Daar is het allemaal mee begonnen.

Ongeveer 10 jaar geleden fietste ik iedere dag naar de middelbare school die zich circa 12 kilometer verderop bevond, en weer terug. Toen mijn jas kapot ging en ik mijn kledinggeld zelf moest managen, dacht ik: waarom eigenlijk ook niet gewoon zonder jas?

En zo startte het. Niet gefundeerd door idealisme of een goddelijk inzicht, maar door de praktische realiteit van een 17-jarige :-).

Tussen dat moment en nu ben ik gaandeweg meer gaan nadenken over zaken als bewustzijn, afhankelijkheid, vergankelijkheid en de kwaliteit van het leven en heb ik veel over deze onderwerpen ontdekt.

Vandaag probeer ik de belangrijkste onderdelen van mijn ontdekkingsreis met je te delen, vanuit het kader van het leven zonder jas (in willekeurige volgorde).

Weerbaarheid

Mijns inziens leven we in een samenleving waarin je als mens regelmatig klappen te verduren krijgt, zowel fysiek als mentaal. Lang niet alles loopt volgens je verwachtingen en ‘lijden’ is daardoor een belangrijk begrip in ons dagelijkse zijn. Je kan het niet voorkomen. Je kan het alleen proberen te begrijpen. 

Het buiten lopen zonder jas heeft mij hierbij geholpen. Het forceert me iedere keer weer om zowel fysiek als mentaal stil te staan bij de gevolgen van de kou. Het is afzien. Het is lijden. Maar ik weet dat ik er uiteindelijk toch niet aan ontkom. Want lijden is overal.

Het structureel door de kou banjeren zonder een jas te dragen, heeft mij dan ook geleerd om dit te accepteren. En vanuit daar inzicht te krijgen in onze geestelijke toestand op die momenten. Door regelmatig in de kou bewust stil te staan bij dit lijden, leer je er steeds beter mee om te gaan. Mijn houding is meer open en de angst wordt minder.

En dat maakt je weerbaarder op de momenten dat lijden wederom optreedt. Je herkent de geestelijke toestand en je bent gewend om te proberen dit te accepteren. En daar zit mijns inziens een eerste waardevolle les :-).

Gezond?!

Sinds het leven zonder jas begonnen is, ben ik eigenlijk niet echt meer ziek geweest is. Op een goede verstopte neus na, lijk ik erg gezond te zijn gebleven. De correlatie met nat worden in de koude regen en de volgende dag ziek worden (een veelgebruikte associatie), gaat dan ook niet op.

Ik ga hier natuurlijk geen claims maken over dit verband, maar het is wel een opmerkelijke bijkomstigheid om te benoemen, denk ik :-). Als we kijken naar het onderzoek wat ze met de Iceman aan het doen zijn, dan zitten daar, ook al is het van een andere ordegrootte qua kou, wel interessante elementen in.

Het verbrandt in ieder geval een goed aantal extra calorieën, denk ik (mocht je dat belangrijk vinden ;-)). En je stelt je lijf  bloot aan een extra scheutje vitamine D via de zon. En je hebt een dagelijkse ervaring van het sauna-dompelbad via warm-koud-warm.

Mijn eigen ervaring is dat het dus in ieder geval geen kwaad kan. Of dit door een natuurlijk hoge weerstand van mijn kant komt: geen idee. Mocht iemand mij ooit willen onderzoeken, stuur dan gerust een mailtje naar daan@demanzonderjas.nl ;-)

Angsten onder ogen zien

Ik denk dat ieder mens een soort natuurlijke afkeer heeft tegen de kou. Het is gevaarlijk voor je overlevingskansen wanneer je ergens gestrand zou zijn en daarbij ervaar je ook een gevoel van lijden, zoals eerder benoemd.

Als mens wil je logischerwijs het liefste lijden voorkomen en dus komt angst naar boven drijven op de momenten dat je ermee in aanraking komt. Het beste voorbeeld vind ik hierbij het afsluiten met koud douchen.

Iedere keer dat ik dit weer doe, voel ik de bange zelf opkomen en een soort stemmetje dat zegt: ‘het hoeft niet hoor!!!!’. Mijn lichaam is niet bang, ik ben bang. ‘Ik’ als in mijn ego en mijn opgebouwde conditioneringen.

Je bent altijd bang voor de toekomst. Bang voor iets dat gaat gebeuren door de actie die je onderneemt. Iets catastrofaals. Je gedachtetrein gaat in sneltreinvaart door allerlei enge scenario’s heen en je ervaart hierdoor het vreselijke gevoel van angst.

Zo ook net voor de koude douche. Iedere keer weer. En iedere keer dat de actie niet meer in de toekomst ligt, maar genomen is, is de angst weg. Je voelt zelfs vreugde. Het onderdompelen van jezelf in je angst voelt als een overwinning. En uiteindelijk zijn er maar weinig angsten reëel.

Het dompelbad van de angst is dan ook een eeuwige uitdaging. Maar door jezelf er regelmatig mee te confronteren, krijg je meer inzicht in de manier waarop jij hier mee omgaat en kun je daarvan leren.

Aandacht

Wanneer je met -2 graden buiten loopt zonder jas, dan is dat aardig koud. Je voelt je lichaam reageren in de vorm van (heftige) rillingen, om zo weer op te warmen. En het mooie wat ik tijdens dit proces geleerd hebt is: je kan het lichaam daarbij helpen!

In plaats van stil te staan bij dat wat nog moet gaan komen (warmte, weg zijn uit de kou), kun je ook direct de koude koe bij de koele hoorns vatten en die warmte zelf proberen te creëren. Om dit te realiseren staat zoals bij veel dingen, de adem aan de basis.

Door je aandacht te richten op de ademhaling, ben je geconcentreerd bezig met het verspreiden van de zuurstof door je lichaam. Daarnaast kun je deze ademhaling in gedachte ook begeleiden. Van de zuurstof in je longen tot naar je benen, ‘goede’ aandacht kan je helpen dit te sturen. En zo kun je proberen om stap voor stap de warmte binnen je lichaam mee op te bouwen. Want uiteindelijk is deze aandacht een vorm van warmte.

Met volledige aandacht wordt het door de kou lopen voor mij altijd een soort lopende koude meditatie. Uiteindelijk is continu rillen en het écht koud hebben niet per se een relaxed gevoel. En zo hebben we natuurlijk in het dagelijkse leven wel meer bewuste en onbewuste a-relaxte gevoelens. Door hier regelmatig bij stil te staan, en te reflecteren wat er allemaal gebeurt, krijg je meer inzicht in de vormen van lijden die je allereerst moet leren te accepteren dat ze er zijn, voordat je ze kunt begrijpen.

Onafhankelijkheid

Waar ik ook ben, en welke weersomstandigheden er ook zijn, ik kan in alle rust naar buiten. Keiharde regen of een paar graden onder nul, en zelfs in t-shirt vorm, weet ik dat ik het eenvoudig red. Ik ben (of voel me :-)) in dat kader, onafhankelijk.

Het is een soort vreemd gevoel van vertrouwen. In voor velen waarschijnlijk een oninteressant kader. Want je zal het hebben van een jas niet als lijden ervaren. Maar toch is dit vertrouwen juist wel interessant.

Een soort oerkracht. Een onafhankelijke zekerheid waardoor ik weet dat ik deze invloeden van buitenaf, niet hoef te vrezen. Ik weet dat mijn lichaam en geest deze uitdaging volledig aan kan.

In een breder kader biedt dit een vertrouwen in de vorm van zelfredzaamheid. Dat het initiatief bij mij ligt, en niet bij de wereld. Dat ik mijn houding bepaal, en niet mijn omgeving en omstandigheden. Het is een continue oefening in het vertrouwen op jezelf en in creëren van de bijbehorende verantwoordelijkheid.

Ik ben verantwoordelijk voor mijn eigen houding. Ik bepaal mijn keuzes. Het je slecht voelen omdat het buiten regent overkomt je niet. Het ontstaat doordat jij de regen niet kunt accepteren voor wat het is. Je bent liever warm binnen, of je had verwacht dat de zon zou schijnen. De toekomst probeer je te plaatsen in het heden, maar de tijd is altijd nu.

Zwarte schaap over de dam

Een interessant fenomeen waarvan ik mij meer bewust ben geworden de afgelopen tijd, is die van onderscheid. Wanneer ik op het station om mij heen kijk, zie ik bij 3 graden boven nul, eigenlijk nooit tot nauwelijks andere liefhebbers zonder jas.

Toen ik zelf laatst de Enneagram test deed en een Type 5 bleek te zijn, was één van de kenmerken ook dat de behoefte er is om zaken vanuit andere invalshoeken te benaderen dan gebruikelijk. ‘Raar’ zijn.

Wat ik hieruit leerde was eigenlijk dat je in veel gebieden, enorme massa’s witte schapen hebt die met zijn allen over de onbetwiste dam lopen. Zaken worden geaccepteerd als feiten en onveranderbaar, terwijl er nooit over een alternatief is nagedacht. “Doe normaal, dan doe je al gek genoeg” is denk ik één van de onbewuste lijfspreuken van velen van ons.

Daarom eindigen we allemaal in een 40-urige werkweek met een inkomen waarmee we weer onze (grote) hypotheek kunnen betalen, drinken we allemaal alcohol en dragen we allemaal een jas. Een witte wollen jas. En in deze schaapachtige wereld worden we gedreven door materialisme en vergelijking. Zonder stil te staan bij hoe het anders kan.

Acceptatie

Ik zei vroeger altijd dat ik het niet koud had, gewoon omdat dat natuurlijk wel stoer klonk. In werkelijkheid zat ook ik regelmatig te bibberen, en dat was niet van de warmte :-). En bibberen is niet per se relaxed. Het is onze ervaring van kou en van het lichaam die zich ertegen wapent via de rillingen.

Deze kou is van nature een vervelend gevoel. Ervaar je het te lang en te extreem dan raak je onderkoeld en ga je dood. Maar in onze dagelijkse context, heeft het deze impact in veel gevallen niet. Het koude is iets dat er rustig kan en mag zijn, omdat je weet dat je nooit 24 uur achter elkaar in -5 graden komt te staan.

De angst van dood en verderf via het koude is dan ook irrationeel, maar wel ingebouwd. Een natuurlijke angst om te lijden vanwege dat wat kan gebeuren in de toekomst. Maar lijden zullen we toch, met of zonder jas. En dat is een proces van leren accepteren.

En waarom dan eigenlijk? Lijden is toch gewoon vervelend?

Alleen wanneer je er aan probeert te ontkomen (ik heb het hier over mentaal lijden). Want lijden is niets meer dan jezelf in een andere situatie wensen, dan nu het geval is. Het is het opbouwen van een denkbeeldig construct, waarin alles weer koek en ei is.

Zodra jij volledig accepteert dat hetgeen wat zich voordoet, er nu is, dan ben je vrij. Vrij van angst en lijden. Omdat je de tijd je onderdaan hebt gemaakt. Want iets wat ik zelf gaandeweg ontdekte was: angst is altijd tijd-gerelateerd.

Wanneer jij bang bent voor spinnen, dan doet de angst zich voor in de vorm dat zodra je een spin ziet (heden), je graag wilt dat deze weer verdwijnt (toekomst). Of het kan zijn dat jij een spin ziet (heden) en denkt dat deze wanneer die je aanraakt ziek en/of dood gaat maken (toekomst).  En tussen die periode van tijd, tussen heden en toekomst, zit lijden.

Waarom je bang bent voor specifiek spinnen, is natuurlijk een ander verhaal :-).

Inspiratie door twijfel

Het doen van gebruikelijke acties op een andere manier, kan in sommige gevallen tot inspiratie leiden. Vandaar ook mijn motto: “Inspireer door te onderscheiden“.

Het zorgt voor interessante gespreksstof en daarnaast weet je in ieder geval zeker dat je zaken vanuit een andere invalshoek benadert. Misschien dat het soms uiteindelijk niet de beste of meest handige invalshoek blijkt te zijn, maar dat is niet erg. Je probeert iets anders en gaat alleen daardoor al bewuster om de huidige werkelijkheid.

Het kiezen van een andere invalshoek komt voort uit een sterke twijfel. Je twijfelt aan het huidige fundament of aan de huidige gewoontes die dominant zijn. En deze twijfel is mijns inziens erg gezond. Want het houdt de maatschappij scherp. Het biedt een kritische invalshoek op de gevestigde orde en dwingt je om in ieder geval het alternatief te overwegen, ook al is deze lang niet altijd een verbetering.

Het niet dragen van een jas, kan op een zeer kleine schaal zo ook bijdragen aan een beetje bewustwording van mensen. Je wordt opeens bewust van het feit dat jij wel een jas draagt en vraagt je wellicht nog even af waarom je dat eigenlijk doet (want die gekke man daar doet het niet).

Dit leidt tot grappige ontmoetingen zoals met mensen op Hoog Catherijne en is daardoor eigenlijk gewoon een heel leuk aspect. Met vertwijfelde mensen het gesprek aangaan en de echt geïnteresseerden die genoemde andere invalshoek bieden. Het is en blijft interessant.

Open en eerlijk

Zoals ik ook al eens bij mijn drijfveren heb beschreven, vind ik het waardevolle symbool van de man zonder jas ook, dat het een kans is om je bloot te geven. Volledig eerlijk te zijn, en niets te verbergen hebben (ook al kun je natuurlijk onder je t-shirt ook dingen verstoppen ;-)).

Dit is iets waarin ik vooral de laatste tijd probeer te groeien. Ik probeer af te stappen van het leven volgens een bepaald imago, alleen omdat dat imago zo gevormd is. Ik probeer uit te komen voor de innerlijke strijd waar ik zelf nog regelmatig tegenaan loop. Ik probeer zo eerlijk mogelijk mijn ervaringen en overpeinzingen met je te delen, omdat ik denk dat we zo het meest dicht bij elkaar blijven.

Want iedereen kent innerlijke strijd. Iedereen kent bewust of onbewust bepaalde standaarden waar die voor zijn gevoel naar moet leven. Bepaalde ‘zwaktes’. Bepaalde twijfels over zichzelf. En ik hoop dat ik zelf zo open en eerlijk kan zijn, dat ik dit niet hoef te verbergen. Want het is niet altijd fijn om de strijd volledig innerlijk en op eigen houtje te moeten voeren. Soms is het beter om gezamenlijk te reflecteren.

En wanneer je die schaamte en angst voor de non-acceptatie van de ander waarmee je open en eerlijk wilt zijn, opzij kunt zetten, dan komt er ruimte voor werkelijke verbondenheid. Er is geen schijn meer, geen onecht gedrag.

Je geeft je bloot en biedt zo ruimte voor de naakte waarheid.

Altijd blijven leren

Het lopen zonder jas is voor mij een eindeloos avontuur. Het blijft keer op keer een uitdaging en het dwingt mij regelmatig weer tot het zoeken naar een innerlijke rust. Ieder jaar probeer ik het weer een stapje lastiger voor mezelf te maken.

Waar ik in 2005 begon met het vervangen van een jas door altijd een trui plus t-shirt te dragen, ben ik dit jaar aanbeland bij het vrijwel continu dragen van alleen een t-shirt. Regen of geen regen, 3 graden of niet, tot nu lukt het prima om zonder jas naar buiten te treden.

De uitdaging zit er vanaf nu in om te kijken of ik ook langere periodes dan 20 minuten in lastige weersomstandigheden kan doorbrengen zonder jas. Dusdanig het vertrouwen hebben in je lichaam om de kou en nattigheid voor lange duur op te laten lossen. Een steeds diepere meditatie volgen en zo steeds dichter bij je eigen kracht komen te staan.

Een groep Tibetaanse monniken biedt inspiratie :-)

En zo hoop ik altijd geïnspireerd te blijven door anderen om mij heen. Want er is altijd genoeg te leren en verbeteren, maar alleen vanuit een kern van acceptatie van dit moment. Zoals het nu is, is het ook goed. En vanuit daar kunnen we verder zoeken.